ΡΕΠΟΡΤΑΖ

 

 

Αρθρο 3: Αμπελάκια Λάρισας ( η ιστορία του χωριού)
Ξύτσας Φίλιππος
Μαθητής Α' Τάξης 6ου Γυμνασίου Σερρών

     Η ιστορία των Αμπελακίων, μοιάζει σαν παραμύθι. Οργανώνονται και δραστηριοποιούνται τον 18ο  αιώνα, με κύρια απασχόληση την βιοτεχνία και βαφή κόκκινων νημάτων. Η βιοτεχνία ανθεί και το εμπόρευμα προωθείται, πρώτον στη Βιέννη και γενικότερα στην Ευρώπη.
     Πότε κτίστηκαν, τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ, δεν γνωρίζουμε, γιατί δεν υπάρχουν αξιόλογες πηγές. Πάντα - κατά την παράδοση -λέγεται-  ότι οι κάτοικοι μετακινήθηκαν από τα πεδινά και κυρίως από τον κάμπο του Λυκοστομίου (μεταξύ Γόνων και Τεμπών) για να αποφύγουν, τις καταπιέσεις, ταπεινώσεις και εξευτελισμούς των Τούρκων, μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, και συγκεκριμένα στη σημερινή θέση ΠΑΛΙΟΧΩΡΙ.

Το καφενείο στον πλάτανο
     Το παλιοχώρι ήταν φημισμένο για τις λυγερές και ροδοκόκκινες κοπέλες, σάν τις Ρωσίδες Γεωργιανές. Αναγκάσθηκαν όμως αργότερα, να μετακινηθούν, γιατί η περιοχή είχε  πολλά φίδια και  να εγκατασταθούν, στη σημερινή δασώδη τοποθεσία.
     Νεότεροι ιστορικοί λένε, πως τα Αμπελάκια ήταν συνοικισμός του Μεγάλου Βυζαντινού Μοναστιριού «Αγιος Δημήτρι-ος» Στόμιο που σώζεται ως σήμερα και λειτουργεί, σε δασώδη περιοχή, πάνω από το στόμιο και ατενίζει τη γαλάζια θάλασσα του Θερμαϊκού. Αλλοι υποστηρίζουν, ότι η ονομασία είναι παραφθορά της λέξεις ΑΜΦΙΛΑΚΙΑ, δηλ. χωριό κτισμένο ανάμεσα σε τέσσερις (4) λάκκους.
     Το πιθανότερο όμως είναι ότι πήρε την ονομασία του από τα πολλά αμπέλια που καλλιεργούσαν και ευδοκιμούσαν ως το 1940, όποτε, η κατοχή και η φυλλοξήρα συνέβαλαν να καταστραφούν σχεδόν τελείως τα αμπέλια.
     Σήμερα υπάρχουν ελάχιστα στρέμματα που καλλιεργούνται και παράγουν το φημισμένο Αμπελακιώτικο μαύρο η ροζέ κρασί, ή ρετσίνα, βουνίσια, εύγεστη, χωνευτική.
Φτάνοντας στην είσοδο του χωριού, δεξιά μας, προβάλλει περήφανα και μας καλωσορίζει ένα σύγχρονο παραδοσιακό κτίριο, απομίμηση των Σβαρτς που ανηργέθηκε με δαπάνη της ΚΥΔΕΠ, η οποία ευγενώς προσφερθείσα παραχώρησε και δώρισε το κτίριο στον Γεωργικό Πιστωτικό Συνεταιρισμό Αμπελακίων.
     Στο κτίριο αυτό γίνονται σεμινάρια, συνέδρια, διαλέξεις, από διάφορες υπηρεσίες που έχουν σχέση με το Συνεταιριστικό κίνημα, καθώς και συνελεύσεις του Τοπικού Συνεταιρισμού. Τα δε υπόγεια είναι αποθετικοί χώροι. επίσης λειτουργεί γεφυροπλάστιγγα για τις ανάγκες ζύγισης των αγροτικών προϊόντων.
     Αριστερά μας μέσα σε βελανιδιές και κυπαρίσσια διακρίνουμε το παρεκκλήσι, Αγιος Κηρύκος.
Βαδίζοντας λίγα μέτρα αντικρίζουμε, σαν φρουρούς εισόδου, δυο πανύψηλα πλατάνια και μία μικρή πλατεία, λιθόστρωτη που τελευταία μάλιστα διαμορφώθηκε κατάλληλα για να εξυπηρετούνται οι ανάγκες χώρου των μεγάλων τουριστικών λεωφορείων, γιατί οι δρόμοι στο χωριό είναι στενοί και τα πούλμαν διατρέχουν κίνδυνο ζημίας.
     Αριστερά και κάτω από την πλατεία, τρέχουν πηγαίο κρύο, δροσερό, νερό, δυο βρύσες, της ΜΠΟΤΣΑΝΗΣ, όπως λέγονται και μας περιμένουν ανυπόμονα να δροσίσουν το λαρύγγι μας, τη δίψα μας. Πάνω από τις βρύσες και του κεντρικού δρόμου, προβάλει ένα άλλο νεόκτιστο, σύγχρονο, παραδοσιακό αρχοντικό, ιδιοκτησίας του ΘΑΝΑΣΗ Π. ΤΕΖΕ. Βέρος Αμπελακιώτης, διαμένει στη Λάρισα, γίνετε συνεχιστής της Ιστορίας μας.
     Φαντάζει επιβλητικά το όλο στυλ, με βυτρώ παράθυρα, ο ρυθμός, το κιόσκι και τα πάμπολλα λουλούδια της αυλής, που συμπληρώνουν το άλλοτε ποτέ μεγαλείο και αρχοντιά, των Αμπελακιώτικων  παραδοσιακών αρχοντικών σπιτιών. Επενεταία η συμβουλή του.
     Ανηφορίζοντας και περπατώντας συντροφιά στα παλιά γραφικά καλντερίμια (λιθόστρωτα), η ομορφιά σε προσελκύει, σε σκλαβώνει και η ιστορία του σε κατακτά: Γιατί είναι ιστορία ενός πολιτισμού που έζησε για λίγο, άφησε τη σφραγίδα για να δείξει πόσο μεγάλα και υπέροχα είναι τα αγαθά της Συνεργασίας, της ομοψυχίας και της  αλληλεγγύης, σε αντίθεση με τη διχόνοια.
     Περιπλανιέσαι ανάμεσα στα λείψανα μιας περασμένη καλή εποχή, αναπολώντας από κοντά την ιστορία τους.
     Βαδίζοντας και σε απόσταση μικρότερη των 200 μέτρων και δεξιά μας, αντικρίζουμε το πελώριο κτίριο, τον κολοσσό ενός μεγαθηρίου για τα Αμπελακια, το τριώροφο Αρχοντικό Γ.ΣΒΑΡΤΣ . Αυτό είναι η βιτρίνα, που προβάλλονται ιστορικά τα Αμπελάκια.
     Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας που «τα έσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά» κατά τον εθνικό μας ποιητή Διονύση Σολωμό, από το 1700 και μετά ήταν μια φημισμένη κωμόπολη, γνωστή για τη βιοτεχνία στο εμπόριο, της βαφής κόκκινων νημάτων κυρίως. Είχαν ένα μονο-πώλιο, θα λέγαμε, μια αποκλειστικότητα στο κόκκινο χρώμα.
     ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ
     Ενα πελώριο τριώροφο πενταγωνικό ασυνήθιστο κτίριο φαντάζει από μεγαλοπρέπεια και αρχοντιά και δείχνουμε τον απαιτούμενο σεβασμό, στο χώρο που οργανώθηκε και δραστηριοποιήθηκε η συνεταιριστική ιδέα, με τα λαμπρά και εκπληκτικά αποτελέσματα και δραστηριότητες σε όλους τους τομείς και μάλιστα κάτω από δύσκολες συνθήκες και αντιξοότητες, της εποχής εκείνης, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας.