ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ - ΠΟΛΙΤΙΚΑ

Αρθρο : Μάγια, λαός με ξακουστό πολιτισμό
Νάντια Ζγέρα
Μαθήτρια Β' Τάξης 6ου Γυμνασίου Σερρών

Οι Μάγια είναι ένας λαός Ινδιάνων της Κεντρικής Αμερικής. Καταλαμβάνει μια συνεχή έκταση στο νότιο Μεξικό, στη Γουατεμάλα και στη βόρεια Μπελίσε και μιλά διάφορες γλώσσες της γλωσσικής οικογένειας των Μάγια. Οι αρχαιολόγοι και οι ερευνητές των Μάγια διαίρεσαν τις περιοχές που ζούσαν οι λαοί των Μάγια σε 3 ζώνες- βόρεια, κεντρική, νότια. Η γεωγραφική, αυτή, διαίρεση συμπίπτει και με την γλωσσική διαίρεση.
     Πριν από τη κατάκτηση του Μεξικού από τους Ισπανούς οι Μάγια είχαν αναπτύξει τον λαμπρότερο πολιτισμό του Δυτικού Ημισφαιρίου. Ασκούσαν τη γεωργία, έκτιζαν πέτρινα σπίτια και πυραμιδοειδείς ναούς, κατεργάζονταν το χαλκό και το χρυσό και χρησιμοποιούσαν μια μορφή ιερογλυφικής γραφής.

   Ιστορία
      Οι ρίζες του πολιτισμού των Μάγια φτάνουν πολύ πίσω στην προϊστορία, πέρα από τα -2000 π.Χ. όπου αντιστοιχεί η Αρχαϊκή περίοδος. Μετά αρχίζει η Προκλασική περίοδος που χρονολογείται από το 2000 π.Χ.-250 μ.Χ. Ακολουθεί η Κλασική περίοδος μέχρι το1000 μ.Χ. Τέλος από το 1000-1540 χρονολογείται η Μετακλασική περίοδος.
     Τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα χρονολογούνται στα 7500 χρόνια π.Χ. Αργότερα εμφανίστηκαν και άλλα πολύ ενδιαφέροντα αντικείμενα. Στα μέσα της Προκλασικής περιόδου εμφανίζονται αλλαγές στις γεωργικές κοινότητες που μαρτυρούν τις αρχές μιας πιο πολύπλοκης κοινωνικής δομής, ενώ κάποιες κατασκευές μας δείχνουν ότι υπήρχε ένα είδος συλλογικής εργασίας κάτω από συγκεντρωτική διοίκηση. Κατά το 1200 π.Χ., οι Ουλμέκοι, ο, τότε, πιο προοδευμένος λαός της Κεντρικής Αμερικής επηρέασε αρκετά τους Μάγια, αφού αυτοί ήταν που συνέβαλαν στη διάδοση του τύπου της κοινωνίας στην Αμερική. Ο πολιτισμός των Μάγια συνεχίζει να αναπτύσσεται ραγδαία και στην κλασική περίοδο φτάνει στο απόγειο της ανάπτυξής του.
      Μέχρι το 1000, όμως, οι πόλεις των Μάγια είχαν εγκαταλειφθεί. Οι λόγοι που οδήγησαν σε κάτι τέτοιο δεν έχουν διευκρινιστεί και μόνο υποθέσεις θα μπορούσαμε να κάνουμε. Ισως ξέσπασαν εμφύλιοι πόλεμοι ή εμφανίστηκαν εισβολείς. Ακόμα, όμως, μπορεί οι Μάγια να κουράστηκαν από το πολύπλοκο τελετουργικό της πολύ απαιτητικής θρησκείας τους, και έτσι προτίμησαν να βρουν έναν καινούργιο τρόπο ζωής.
     Τέλος, μετά την ισπανική κατάκτηση το κεντρικό τμήμα των Μάγια έγινε καταφύγιο φυγάδων. Οι περισσότεροι Μάγια κατέφυγαν σε χωριά εκχριστιανισμού και αποδεκατίστηκαν από φοβερές επιδημίες, ενώ σημειώθηκαν αρκετές εξεγέρσεις ενάντια στην καταπίεση και τον αποικισμό.

   Ο πολιτισμός των Μάγια
   Κοινωνική & πολιτική οργάνωση
      Η κοινωνία των Μάγια ήταν ταξική και υπήρχε ένα είδος ολιγαρχίας που κατείχε την μεγαλύτερη εξουσία. Η αριστοκρατία, δηλ. οι ευγενείς, είχαν μεγάλες εκτάσεις γης στην ιδιοκτησία τους, διαχειρίζονταν τις υποθέσεις του κράτους και είχαν τις σημαντικότερες θέσεις στις στρατιωτικές και θρησκευτικές τάξεις. Οι ευγενείς, όπως είναι φυσικό βρισκόταν στην κορυφή της κοινωνίας και ήταν οι πλουσιότεροι έμποροι. Ακολουθούσαν οι κοινοί πολίτες, η πλειονότητα του πληθυσμού, που ήταν ελεύθεροι εργάτες. Υποστήριζαν τους ευγενείς, τους εμπόρους, τους ιερείς, τους στρατιώτες και τους καλλιτέχνες.
     Ενα χαρακτηριστικό των Μάγια ήταν το πάθος τους για τον πόλεμο και ορισμένοι απ’ αυτούς βρισκόταν σε συνεχή πόλεμο μεταξύ τους.
      Τέλος οι Μάγια δεν δημιούργησαν αυτοκρατορίες, και κατά την άφιξη των Ισπανών εκεί οι πόλεις κυβερνούνταν από έναν αρχηγό που έπαιρνε το αξίωμά του κληρονομικά.

  Οικονομική οργάνωση
      Οι Μάγια ασκούσαν, κυρίως, τη γεωργία και παρήγαγαν καλαμπόκι, φασόλια, κολοκύθια, βαμβάκι, κακάο, πιπεριές και οπωροφόρα. Ασχολούνταν, επίσης, με την κτηνοτροφία, μιας και εξέτρεφαν ορισμένα ζώα, όπως σκύλους, γαλοπούλες και μέλισσες. Ορισμένοι ασκούσαν το κυνήγι και την αλιεία. Το εμπόριο ήταν πολύ ανεπτυγμένο μεταξύ κοντινών αλλά και μακρινών πόλεων.

  Αρχιτεκτονική & αστικοποίηση
      Τα κέντρα των μεγάλων πόλεών τους περιλάμβαναν μια ορθογώνια πλατεία που περιβαλλόταν από τις τρεις ή τέσσερις πλευρές της από τεχνητούς λόφους ή εξέδρες. Πολλές φορές αυτές οι πλατείες ήταν χτισμένες σε τεχνητά επίπεδα αναχώματα. Στην επίπεδη επιφάνεια των ψηλών πυραμίδων χτίζονταν ναοί. Στις πλατείες υπήρχαν και χαμηλές πυραμίδες που χρησίμευαν για βάσεις ανακτόρων με πολλά δωμάτια που ανήκαν, κυρίως, σε αριστοκράτες. Τα μικρά κέντρα αποτελούνταν από μια πλατεία, τα μεγάλα, όμως, είχαν αρκετές που κάλυπταν τεράστιες εκτάσεις. Ενα άλλο χαρακτηριστικό των πόλεων ήταν το γήπεδο όπου παίζονταν το πολύ διαδεδομένο παιχνίδι της μπάλας.

  Πλαστικές τέχνες
      Η γλυπτική των Μάγια αναπτύχθηκε πάνω στους βωμούς και σε στήλες που βρίσκονταν μπροστά από ναούς. Οι στήλες παρίσταναν αξιωματούχους με πολύτιμα κοσμήματα καθώς και χρονολογίες. Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό των κτιρίων είναι αρκετά κακοδιατηρημένες. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι χρησιμοποιούσαν τις πιο διαφορετικές πρώτες ύλες.

  Θρησκεία
      Η θρησκεία τους βασιζόταν σ’ ένα πάνθεο φυσικών θεών, όπως οι θεοί του Ηλίου, της Βροχής, του Θανάτου, της Σελήνης κ.α. Επίσης υπήρχαν διάφοροι θεοί που προστάτευαν κάποια επαγγέλματα ή κοινωνικές τάξεις. Οι Μάγια μέσω της θρησκείας τους, πίστευαν πως η παρούσα γη ήταν η τελευταία από μια σειρά δημιουργιών και πως οι προηγούμενες καταστράφηκαν λόγω μειονεκτημάτων. Υποστήριζαν, ακόμα, πως η γη βρισκόταν στη μέση ενός συστήματος 13 παραδείσων και 9 κάτω κόσμων. Μια τάξη ιερέων ήταν υπεύθυνη για τις πολύπλοκες τελετές και γιορτές τους που περιλάμβαναν την φλεβοτομία, άλλες μορφές ακρωτηριασμών, ανθρωποθυσίες καθώς και θυσίες ζώων.

  Επιστήμες
 Η ανάπτυξη των μαθηματικών και της αστρονομίας είναι στενά δεμένη με τη θρησκεία τους. Στους υπολογισμούς τους χρησιμοποιούσαν ένα εικοσαδικό σύστημα, με την τελεία ως σημείο αρίθμησης. Η αστρονομία τους υποστήριξε ένα ημερολογιακό σύστημα , η χρονολογία έναρξης του οποίου είναι το 3115 π.Χ. Οι αστρονόμοι Μάγια έκαναν πίνακες των θέσεων της Σελήνης και της Αφροδίτης και ήταν ικανοί να προβλέψουν τις εκλείψεις του ηλίου.

  Μουσική
     Ο μουσικός πολιτισμός των Μάγια ήταν απόλυτα συνδεδεμένος με τους αντίστοιχους των άλλων λαών της Κεντρικής Αμερικής. Από κάποιες λιγοστές πηγές που υπάρχουν φαίνεται ότι η μουσική παράδοση μεταδιδόταν προφορικά, άρα δεν υπήρχε κανένα σύστημα μουσικής σημειογραφίας. Οι κλίμακές τους ήταν πεντάφθογγες και η μουσική ήταν άρρηκτα δεμένη με τη θρησκεία και τις τελετουργίες.
     Για τους Μάγια η μουσική ήταν ένα μέσο επικοινωνίας με τους θεούς και πίστευαν πως οι θεοί εξαγριώνονταν αν οι τελετές δεν ήταν άψογες. Ο χορός είχε μορφή τελετουργίας και με την συμμετοχή της ομάδας οδηγούσε σε θρησκευτική έκσταση. Γενικά, όμως, η μουσική των Μάγια αλλά και όλων των Ινδιάνων διαμορφώθηκε μετά από πολλές επιδράσεις που δέχτηκε από την ευρωπαϊκή και αφρικανική μουσική.

     Σήμερα οι Μάγια ζουν σε ορισμένες περιοχές της Αμερικής και ασχολούνται, κυρίως, με τη γεωργία. Είναι επισήμως Ρωμαιοκαθολικοί, όμως μερικοί διατηρούν ακόμα τις, παλιές, θρησκευτικές τους τελετές σε οικιακό περιβάλλον.
      Ο πολιτισμός τους έχει υποστεί πολιτιστική διείσδυση, από τα πρώτα χρόνια της ισπανικής κατάκτησης. Δυστυχώς, οι ‘πολιτισμένοι’ Ευρωπαίοι όταν ανακάλυψαν την Αμερική, θεώρησαν τους λαούς της απολίτιστους- πράγμα που απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Ετσι, λοιπόν, κατέστρεψαν πολλά από τα επιτεύγματα τους, ίσως από ζήλια και αλαζονεία γιατί αυτοί μόνο μπορεί να είναι οι λόγοι που τους οδήγησαν σε κάτι τέτοιο.
      Εμείς όμως αν θέλουμε να είμαστε δίκαιοι, πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο πολιτισμός των Μάγια είναι ένας από τους πιο αξιόλογους.


Αρθρο :  Αζτέκοι, ένας λαός μια αυτοκρατορία
Μαρία Ξύστρου - Χ"ελευθερίου Ανδρομάχη
Μαθήτριες 6ου Γυμνασίου Σερρών

     Οι Αζτέκοι έφτασαν στις όχθες της λίμνης Τεξκόκο στην κοιλάδα του Μεξικού το 1345μ.Χ. Ηταν μια μικρή φυλή κυνηγών και γεωργών που ξεκίνησαν από τον βορρά σε μια περιπλάνηση για αναζήτηση γης.
Οι Αζτέκοι ήταν ένας ιθαγενής λαός του Μεξικού, που σύμφωνα μ’ έναν από τους θρύλους που δημιουργήθηκαν για την προέλευσή του, είχε ασιατική καταγωγή κι έφτασε στην βόρεια Αμερική περνώντας από τον Βερίγγειο πορθμό. Εγκαταστάθηκαν στην κοιλάδα του Μεξικού και η πόλη τους ονομάστηκε Τενοτσιτλάν, από το όνομα του αρχηγού τους.
       Οι σημερινοί Αζτέκοι είναι οι Ναχούα, οι οποίοι έχουν μογγολικά χαρακτηριστικά, κοκκινωπή θωριά, μύτη σιμή κι είναι ρωμαλέοι και εύσωμοι.
     Σιγά-σιγά με την δεξιοτεχνία τους στα όπλα και την ικανότητά τους να διδάσκονται από το περιβάλλον έγιναν πλούσιοι και ισχυροί . Σε λιγότερο από 200 χρόνια έγιναν  κύριοι  μιας αυτοκρατορίας που απλωνόταν από την μια άκρη ως  την άλλη.15.000.000 άνθρωποι πλήρωναν σ’ αυτούς  φόρο υποτελείας κάθε χρόνο.
      Η κοινωνία των Αζτέκων ήταν χωρισμένη σε τάξεις. Τα περισσότερα δικαιώματα τα είχε η αριστοκρατία με τους  ιερείς. Πιο κάτω απ’ αυτούς ήταν οι έμποροι και οι καλλιεργητές. Ολοι αυτοί εξουσίαζαν τους δούλους, που ήταν αιχμάλωτοι προορισμένοι για θυσία. Οι νόμοι ήταν αυστηρότατοι. Οποιος έκλεβε έστω και λίγα στάχυα, τιμωρούνταν με θάνατο. Η γεωργία ήταν προοδευμένη. Οι Αζτέκοι καλλιεργούσαν καλαμπόκι, βαμβάκι και καπνό. Τα παιδιά των αριστοκρατών διδάσκονταν σε σχολεία ιστορία, αστρολογία, θρησκευτικά, νομικά και γραφή, ενώ των άλλων μάθαιναν στο σπίτι την τέχνη του πατέρα τους και τις πολεμικές γνώσεις σε σχολεία κοντά στους ναούς.
     Η πρωτεύουσά τους η Τενοκτιτλάν  ήταν μεγαλύτερη από οποιαδήποτε πόλη της Ευρώπης. Είχε τεράστιους ναούς για την λατρεία των θεών ενώ τα πλούσια νερά της λίμνης έδιναν στους κατοίκους μπόλικη τροφή. Η αστρονομία και οι τέχνες άνθιζαν και Αζτέκοι τεχνίτες έφτιαχναν όμορφα αντικείμενα με φτερά, χρυσάφι και πολύτιμους λίθους.
Η πρωτεύουσα Τενοκτιτλάν
     Στους Αζτέκους, η θρησκεία αποτελούσε τη βάση υπάρξεως κάθε ατόμου και ήταν ο υπέρτατος λόγος των πράξεων των ατόμων και το θεμέλιο της κρατικής οργάνωσης. Η θρησκεία τους ήταν πολυθεϊστική. Ο αριθμός των θεών ήταν μεγάλος και μη καθορισμένος. Ο μεγαλύτερος θεός τους ήταν ο Χουιτσιλοπόχτλι, ο αιμοχαρής θεός του πολέμου, που αρέσκονταν στις ανθρωποθυσίες και που λατρεύονταν σ’ ένα τεράστιο ναό. Αλλοι θεοί ήταν προστάτες των καρπών, εξουσιαστές των νεκρών κλπ.
Ολες οι πόλεις των Αζτέκων ήταν διακοσμημένες με μεγαλοπρεπείς ναούς. Οι Αζτέκοι πίστευαν ότι οι μεγαλύτερες θεότητες ζούσαν στον ουρανό και γι’ αυτό θέλησαν να υψώσουν τους ναούς πάνω από τη γη. Ετσι δημιούργησαν επιβλητικές πυραμίδες, στην κορυφή των οποίων τοποθετούσαν το ιερό των θεών. Μεγάλες κλίμακες διακοσμημένες με ανάγλυφα και με αγάλματα οδηγούσαν στην κορυφή. Τα ανάγλυφα ήταν μνημειακών διαστάσεων, γεμάτα λεπτομέρειες, με θέματα συμβολικά ή φυσιοκρατικά. Οι Αζτέκοι επεξεργάζονταν το χρυσό, τον άργυρο, τον χαλκό και κατασκεύαζαν όπλα, μαχαίρια, γεωργικά εργαλεία. Αυτά τα διακοσμούσαν τοποθετώντας φτερά, έτσι που να σχηματίζονται μορφές ζώων ή διακοσμητικά σχέδια. Παράλληλα με το μωσαϊκό των φτερών, εμφανίζεται και το μωσαϊκό από πέτρες και κοχύλια. Ακόμη, δούλευαν πολύ καλά το ξύλο, τον οψιανό και τον πηλό.
     Κι όμως σ’ ένα μόνο χρόνο η αυτοκρατορία τους καταστράφηκε, η πόλη τους ισοπεδώθηκε  και ο λαός  σκλαβώθηκε από 600 Ισπανούς αποικιστές  που έψαχναν για χρυσάφι
     Οι Ισπανοί έκαναν ότι μπορούσαν  για  να εξαφανίσουν αυτό τον πολιτισμό γιατί τον θεωρούσαν βάρβαρο και ειδωλολατρικό ωστόσο σήμερα ξέρουμε αρκετά πράγματα για τους Αζτέκους. Ο Μπέρναρντ Ντίαζ ένας Ισπανός αξιωματικός κρατούσε ημερολόγιο όπου περιγράφει τα όσα έζησε στην Τενοκτιτλαν.
     Μετά την νίκη Ισπανοί ιεραπόστολοιπου είχαν σταλεί για να εκχριστιανίσουν τους αζτεκους ενδιαφέρθηκαν για τον τρόπο ζωής τους. Ενθάρρυναν τους Αζτεκους καλλιτέχνες να φτιάξουν έργα με θέμα την καθημερινή τους ζωή. Ρωτούσαν τους κατοίκους και κατέγραφαν ότι ανακάλυπταν σχετικό με παλιά τους έθιμα.
     Τα κείμενα σε βιβλία είναι βασισμένα σε αυτές τις μαρτυρίες και δίνουν μια εικόνα για το πώς ζούσαν, δούλευαν και σκέφτονταν οι απλοί άνθρωποι και οι ευγενείς στις μεγάλες μέρες της αυτοκρατορίας των Αζτεκων.-