Η ΣΥΝΤΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ '98
Με τον Συγγραφέα-Ποιητή-Ιστορικό-Νομικό
κύριο Γεώργιο Καφταντζή

 
Ο  κ. Γεώργιος Καφταντζής με τους μαθητές μας

Γιώργος Καφταντζής: Άνθρωπος των γραμμάτων και της τέχνης με αξιόλογο ιστορικό και ποιητικό έργο που τιμά το Νομό μας και μας κάνει όλους υπερήφανους. Ευρύ πνεύμα, μόρφωση, χιούμορ και ευαισθησίες. Υπερασπιστής και αγωνιστής της ελευθερίας και της δημοκρατίας. 
 
Για τις συνεντεύξεις μας χρησιμοποιούμε: 2 δημοσιγραφικά κασετόφωνα, μια Φωτογραφική μηχανή, και μια Βιντεοκάμερα. Στη συνέχεια γίνεται απομαγνητοφώνηση και την αναλαμβάνουν οι συμμαθητές μας της ομάδας Web Team οι οποίοι την πληκτρολογούν σε Word ή απευθείας σε htm. Τέλος, ο καθηγητής μας κύριος Βαγγέλης Γκιμπερίτης, που είναι και ο συντονιστής όλης της εφημερίδας και του site του σχολείου μας, αναλαμβάνει την δημιουργία της τελικής σχεδίασης της σελίδας και την τοποθέτησή της στο υπερδίκτυο.
Οι μαθητές της ομάδας συνεντέυξεων: Πίτσιου Στέλλα, Σαρμαδάκη Ειρήνη, Σαρραίου Ανθή, Σιμητσή Τάνια, Σταμπουλή Φωτεινή, Ταϊρη Ελένη, Τσαγκαλιδης Στράτος, Τύμτσιου Σταυρούλα, Χομόδοσλη Ειρήνη.
Υπεύθυνοι καθηγητές: Βούλα Τάτση - Βαγγέλης Γκιμπερίτης

 Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ:

 Στα μέσα του Ιανουαρίου 1998, η ομάδα μας που ασχολείται με την "Συνέντευξη του μήνα" της εφημερίδας μας, είχε τη χαρά την τιμή να φιλοξενηθεί στο σπίτι του κ. Γιώργου Καφταντζή, ιστορικού, λογοτέχνη, ποιητή, δικηγόρου. Εκεί σε μια ατμόσφαιρα αρχοντική περιτριγυρισμένοι από βιβλία, πίνακες, ενθύμια και μνήμες, παρακαλέσαμε τον κ. Καφτατζή να μας μιλήσει για το έργο του και τη ζωή του. Παρούσα δίπλα του η σύντροφος της ζωής του κ. Αλκμήνη, συμπλήρωνε την εικόνα μιας παρέας αναζητήσεων, προβληματισμού και δημιουργίας.

Κύριε Καφταντζή, θα θέλατε να μας μιλήσετε για τα έργα σας γενικά ή με κάποιες λεπτομέρειες;
Λεπτομέρειες ή γενικά, βεβαίως, ευχαριστώ που ξεκινούμε με αυτή την ερώτηση. Σε κάθε αντικείμενο υπάρχουν πολλές πληροφορίες πηγές και υλικό το οποίο αντιμετωπίζει κανείς και εκμεταλλεύεται. Θα πρέπει στην ιστορία ειδικά, να κάνει επιλογή. Ποιο είναι το ουσιαστικό και το πρωτεύον από το δευτερεύον και το μη ουσιαστικό. Μια πρώτη επιλογή ενός ανθρώπου υπεύθυνου που αντιμετωπίζει επιστημονικά το θέμα, έτσι δεν είναι; Λοιπόν, αν μένει στις πολλές μεγάλες λεπτομέρειες θα του ξεφύγει το κεντρικό νόημα των γεγονότων και το συμπέρασμα πιθανότατα να είναι όχι σωστό, να είναι λανθασμένο.

Πάντως και η λεπτομέρεια έχει την αξία της. Από την λεπτομέρεια ξεκινώντας φτάνεις στο κεντρικότερο, στο ουσιαστικό νόημα μιας πράξης ενός γεγονότος.

Η χώρα μας από άποψης ιστορικής είναι πλουτισμένη, προικισμένη. Έχει μια φοβερά πολυσήμαντη ιστορία. Μάχεται αιώνες ολόκληρους να επιβιώσει και τα κατάφερε. Ως έθνος και ως γένος, ως πολιτισμός και ως φυλή να επιβιώσει. Τα κατάφερε και σε σκλαβιά 600 χρόνων, δεν έχασε ούτε τη θρησκεία της, ούτε την γλώσσα της, ούτε την εθνική της συνείδηση και αυτό είναι βασικό.

Αυτό είναι ένα από τα σπάνια φαινόμενα στην ιστορία των ανθρώπων. Έχουμε δει λαούς και πολιτισμούς που έχουν εξαφανιστεί. Ο Αιγυπτιακός πολιτισμός δεν υπάρχει, Αιγύπτιοι δεν υπάρχουν, Πέρσες δεν υπάρχουν, χάθηκαν, οι Έλληνες επιβίωσαν. Τέλος πάντων. Εγώ δεν ασχολήθηκα γενικά με την ιστορία. Εμένα, είναι παράξενο αυτό που θα σας πω αλλά είναι αλήθεια. Με ενδιέφερε η φιλολογία.

Κάνατε σπουδές φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο;
Γράφτηκα στη Φιλολογική σχολή και μετά γύρισα τα πράγματα και είπα ότι βγάζοντας την φιλολογική σχολή το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να διοριστώ καθηγητής. Ααα!! Όχι ότι αυτό είναι υποτιμητικό, είναι μεγάλο λειτούργημα. Ο δάσκαλος είναι τιμημένο επάγγελμα. Όχι από αυτή τη σκοπιά, αλλά είσαι και εξαρτημένος ως ένα σημείο σε ένα διοικητικό σύστημα. Δεν έχεις αυτοτέλεια στο επάγγελμα. Έτσι προτίμησα να διαλέξω δεύτερο επάγγελμα, το δικηγορικό για να έχω μια άνεση στη κίνηση.

Τα πρώτα μου βιβλία είναι όλα ποιητικά. Τελευταία ήταν και τα διηγήματα και διάφορα περιοδικά Ελληνικά και ξένα. Η ποίησή μου έχει μεταφραστεί, (ξέρετε τώρα μιλάω για τον εαυτό μου και αυτό είναι πολύ κακό με φέρατε σε πολύ δύσκολη θέση).

Μα για σας ήρθαμε κύριε Καφταντζή, ήρθαμε για να μας μιλήσετε εσείς ο ίδιος.
Ήρθατε για μένα μα το να λέω συνέχεια "εγώ έκανα", δεν είναι εύκολο να μιλάς με το εγώ, με το "εμείς" είναι ευκολότερο, με το "εσύ" πάρα πολύ εύκολο. Τέλος πάντως τι να κάνουμε, Λοιπόν.
Αν θέλετε κύριε Καφταντζή ρωτήστε μας εσείς κάτι.
Θα ρωτήσω, θα ρωτήσω. Ξέρετε ότι γράφω ποιήματα;

Ξέρουμε ότι είστε Συγγραφέας, αλλά σας γνωρίζουμε περισσότερο σαν Ιστορικό.
Δεν ξέρετε. Τώρα πως να πω ποιόν θεωρούμε ποιητή; Ανήκω σε μια γενιά ποιητική που εκπροσωπεί μια ολόκληρη εποχή. Γι΄αυτό τα ποιήματά μου είναι καταχωρημένα σε όλες τις ανθολογίες και έχουν μεταφραστεί στα: Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Πολωνικά, Ρουμάνικα, Ρωσικά, Ουγγαρέζικα, έχουν διδαχθεί σε ξένα Πανεπιστήμια, έχουν γραφτεί πολλά γι΄αυτά. Πριν από 6 μήνες είχα την τιμή να με κάνουν μια τιμητική βραδιά στο Βαφοπούλειο Πνευματικό.

Συνεχίζετε να γράφετε;
Ναι βεβαίως.

Από πότε αρχίσατε να ασχολείστε με την ποίηση;
Από μικρό παιδί. Μου άρεσε και το θέατρο. Στην κατοχή είχα οργανώσει ένα θέατρο στην ελεύθερη Ελλάδα στα βουνά. Μπορώ να πω ότι ήταν ένας διεθνείς θίασος, γιατί είχα πάρει 2 Ιταλούς με το ίδιο μικρό όνομα "Φράνκο" που τους φώναζα "δίφραγκο" επειδή ήταν δύο !!! χα χα.

Λοιπόν, ο ένας ήταν τενόρος της όπερας της Ρώμης, καταπληκτική φωνή, ο άλλος ήταν ένας περίφημος μουσικός. Στο θίασο είχαμε Γερμανό σκηνογράφο ο οποίος είχε παραδοθεί.

Η Αγγλική αποστολή μας είχε δώσει κάτι αλεξίπτωτα που χρησιμοποιήσαμε για σκηνικά. Ήταν από τους μεγαλύτερους θιάσους της εποχής, έκανε θραύση και απέσπασε το ενδιαφέρον της γερμανικής υπηρεσίας πληροφοριών, αναφέρεται στα πρακτικά της "Βέρμαχτ".

Εκτός από αυτό, ανέβασα πάρα πολλά έργα με θιάσους και στην Αθήνα και εδώ στις Σέρρες.

Τα έργα αυτά τα γράφατε εσείς ή είναι κάποιων άλλων;
Τα έγραφα εγώ. Πριν από ένα μήνα εξέδωσα 10 μονόπρακτα, τα οποία έχουν παιχτεί στο φεστιβάλ της Ιθάκης το ένα, στο φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης το άλλο, στο διεθνές φεστιβάλ της Καρδίτσας το τρίτο.

Εδώ στις Σέρρες, δεν ενδιαφέρθηκε κανείς να ανεβάσει κάποιο έργο σας;
Εδώ; Ένα έργο στο ΔΗΠΕΘΕ; εε, εδώ, εκτός, .....χα, χα. Όταν ήταν διευθυντής ο κ. Χατζάκης με παρακάλεσε να γράψω.

Τι προσέχετε σε ένα θεατρικό έργο;
Ένα έργο πρέπει να είναι καθαρά καλλιτεχνικό, δεν πρέπει να είναι συνθηματικό. Δεν πρέπει να κηρύττει. Πρέπει να είναι καθαρό, διυλισμένο από υποκειμενικές επιδράσεις και κυρίως από πολιτική, για να φτάσει στο σημείο να μπορεί να επιζήσει, να είναι διαχρονικό. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν πρέπει να έχει μέσα πολιτική. Ο εθνικός ύμνος του Σολωμού είναι καθαρά πολιτικό έργο, καθαρά πολιτικό ποίημα.

Έχετε σκοπό να γράψετε κάποιο νέο θεατρικό έργο;
Έχω υπόψη μου τον Εμμανουήλ Παπά. Ο Εμ. Παπάς είναι ένας θρυλικός ήρωας Σερραίος, που όχι μόνο από ιστορική άποψη αλλά και από δραματική άποψη. Είναι μέλος μιας οικογένειας η οποία τα έδωσε όλα στον αγώνα και είναι αγνοουμένη μέχρι σήμερα. Να σκεφτείτε ότι δεν υπήρχε προτομή του Εμ. Παπά στο πεδίο του Άρεως. Είναι από τους λίγους ήρωες για τους οποίους δεν υπάρχει μορφή. Είναι φανταστικές όλες αυτές οι μορφές. Λίγο πολύ γκραβούρες ή σχεδιάσματα υπάρχουν για τον Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάνη, από ξένους περιηγητές και ζωγράφους. Μια περιγραφή υπάρχει μόνο από τον ένα γιο του που τον περιγράφει κοντό, Παχύ, σοβαρό, όχι φλύαρο, λογικό. Το καταπληκτικότερο είναι, τώρα τελευταία το βρήκαμε, δεν ήξερε να γράφει. Αυτό τον εξυψώνει πολύ περισσότερο, γιατί αυτός ο έμπορος ο οποίος δεν είχε σπουδάσει, έδωσε την περιουσία του και τη ζωή του για την ελευθερία αυτού του τόπου.

Αρχίσαμε όμως από την ποίηση και μιλάμε για το θέατρο.

Μέχρι τώρα έχω εκδώσει περίπου 10-15 συλλογές και επειδή η ιστορία έχει ποίηση ασχολήθηκα με την ιστορία.

Κύριε Καφταντζή, μας συγχωρείτε για τη διακοπή. Ασχοληθήκατε περισσότερο με την Σερραϊκή ιστορία, άρα αυτό δείχνει μια ιδιαίτερη αγάπη προς τον τόπο μας.
Όταν δεν αγαπάς το αντικείμενο με το οποίο ασχολείσαι είναι αδύνατο να κάνεις σωστή και ολοκληρωμένη δουλειά.

Πως μπορέσατε να συνδυάσετε τη δικηγορία με όλα τα υπόλοιπα;
Μα, χρειάστηκαν πάρα πολλά χρόνια. Όταν ήρθα το 1941 από την Κρήτη που ήμουν αιχμάλωτος και δραπέτευσα, έγραψα ένα βιβλίο με τίτλο "12 μέρες στη μάχη της Κρήτης". Είναι από πιο περίεργες, παράλογες και πρωτότυπες μάχες που έγιναν στη γη. Για πρώτη φορά γίνονταν κατάληψη ενός τόπου από αέρα. Με τις ώρες περιμέναμε με την ξιφολόγχη μέσα στις ελιές να έρθει κανένας Γερμανός και να καρφωθεί πάνω της. Απάνθρωπη μάχη. Εμείς υπερασπίζαμε τη γη μας. Αυτοί ήταν οι επιδρομείς.

Όταν γύρισα εδώ πήρα μέρος στην αντίσταση. Τέσσερα χρόνια κυνηγημένος από δω και από κει γιατί πίστευα ότι ήταν καθήκον να οργανωθούμε για την ελευθερία. Φαινόταν πολύ περίεργο, ένα μικρό έθνος να μην θεωρεί τον εαυτό του ηττημένο και να τα βάλει με παγκόσμιες δυνάμεις. Τότε η Γερμανία ήταν ένα τέρας μηχανικό και πολεμικό.

Όταν γύρισα λοιπόν εδώ μετά από την κατοχή, βρήκα παντού σκόρπια πράγματα, μαρμάρινες επιγραφές, λεηλατημένα μουσεία και χώροι. Στο 1ο Γυμνάσιο χρησιμοποιούσα το υπόγειο και μάζεψα όποιο αρχαίο υπόλειμμα βρίσκονταν στα χωριά και κινδύνευε από τους Βουλγάρους.

Δημιούργησα έτσι έναν πυρήνα που σήμερα βρίσκεται σήμερα στο μουσείο. Όλα αυτά ασκούσαν μια μεγάλη γοητεία επάνω μου. Όταν ψάχνεις ανακαλύπτεις και λύνεις αινίγματα ιστορικά. Σε καμιά περίπτωση ο ιστορικός δεν πρέπει να πει ψέματα έστω και αν πρόκειται να βλάψει τους πάντες γιατί αργά ή γρήγορα θα αποδειχτεί το ψέμα. Με ψέματα δεν μπορεί κανείς να κάνει επιστήμη και δεν προχωρά πουθενά, στην ιστορία τουλάχιστον. Άλλωστε εμείς οι Έλληνες δεν την φοβόμαστε την αλήθεια, δεν έχουμε να κρύψουμε τίποτα, ότι κάναμε ήταν φως, ήταν προσφορά.

Και εσείς παιδιά να ψάχνετε την ιστορία. Να μελετάται τους αρχαίους, έχουν πει περίφημα λόγια, όπως ο Θουκυδίδης "δεν ευθύνεται μόνο αυτός που κάνει κακό, αλλά και αυτός που δεν τοπ εμποδίζει". Ύστερα από τόσους αιώνες, ξανά ένας σοφός ο Θεόδωρος Μετοχίτης που ήταν λόγιος και άρχοντας ταυτόχρονα του Βυζαντίου του 13ου αιώνα. Ο Μετοχίτης έλεγε ότι το βάρος της παράδοσης είναι δυσβάσταχτο. Δεν έχει μείνει τίποτα που να μην έχει ειπωθεί από τους αρχαίους.

Το παρεξηγημένο Βυζάντιο, γιατί το είπαν στενό, με περιορισμένη κινητικότητα στη ζωγραφική, το είπαν τυπολατρικό. Και όμως, το Βυζάντιο είχε απέραντη κινητικότητα απέραντο πολιτισμό. Έδωσε στον κόσμο δυο πράγματα κολοσσιαίας σημασίας, 1) Εκχριστιάνισε τους Σλάβους και 2) περιέσωσε τα κείμενα και τον αρχαίο πολιτισμό στα μοναστήρια. Λοιπόν, μπορεί σε ορισμένα σημεία η θρησκεία να ήταν συντηρητική, μπορεί να απαγόρευε ορισμένα πράγματα, μπορεί να έβαλε χαλινάρι σε ορισμένα, αλλά βασικά και ουσιαστικά η εκκλησία είναι ο ισχυρότερος στύλος για τη διάσωσή μας.

Λοιπόν, όλα αυτά με γοήτευσαν και αποφάσισα να γράψω για τον τόπο μου, επειδή τον πονούσα και επειδή ήξερα ότι ήταν σταυροδρόμι φυλών, εθνών, συγκρούσεων, καταλήψεων, αμφισβητήσεων. Όλοι εποφθαλμιούσαν τα μέρη μας. Έφεραν οι Τούρκοι 5 "τσομπαναραίους" Βουλγάρους, τους έβαζαν σε ένα τσιφλίκι εκεί πέρα, σε λίγα χρόνια κολλούσαν και ένα όνομα και αποκτούσαν δικαιώματα. Εδώ πέρα ήταν αμιγές το Ελληνικό στοιχείο πάντα. Δεν είχαν να φοβηθούν τίποτα και ιδίως ήταν τρομακτικά δυνατός ο πολιτισμός, ήταν η φοβερή παράδοση η οποία άντεχε και διέσωσε το έθνος μας. Τέλος πάντων νομίζω ότι σας ζάλισα.

Είναι πολύ ενδιαφέροντα αυτά που μας λέτε. Έτσι εξελίσσεται καλύτερα η συνέντευξη η οποία γίνεται ενημέρωση για μας και τους αναγνώστες μας.
Στον πρώτο τόμο της ιστορίας μου έχω καταγράψει 800 αρχαίες επιγραφές. Από αυτές οι 200 περίπου είναι σε ξένα μουσεία και απαγορεύεται ακόμα και να τις φωτογραφίσουμε. Τα αρχαία μας πρέπει να μάθουμε να τα αγαπάμε και προπάντων να τα περισώζουμε από τη φυγή, από το να φύγουν από τον τόπο μας.

Στη Ρήλα, στο μοναστήρι της Ρήλας, ήταν μια εικόνα του Προδρόμου και λέω σε μια Βουλγάρα αρχαιολόγο "αυτό εδώ ήταν το σήμα του Προδρόμου". Βουλγαρικό λέει είναι. Όχι λέω είναι Ελληνικό. Πού το καταλάβατε μου λέει; Να λέω από το σήμα. Α! λέει καλά που μας το είπατε, θα το καθαρίσουμε τώρα και θα το παρουσιάσουμε. Πιστεύω ότι δεν το έκαναν, δεν ξαναπήγα από τότε.

Ένα διάστημα μετά το 1945 είχε γίνει μεγάλη εξαγωγή εικόνων. Τότε συμβούλεψα τον μακαρίτη Δεσπότη να τις μαζέψει, δεν με άκουσε. Ευτυχώς με άκουσε ο νέος Δεσπότης ο Μάξιμος ο οποίος είναι θαυμάσιος, έξυπνος, δραστήριος με ευρύτητα πνεύματος και έκανε ένα από τα ωραιότερα μουσεία της Ελλάδας. Αυτό το μουσείο που έχουμε είναι καταπληκτικό από άποψη προσωπικών αντικειμένων, λατρευτικών του τόπου μας και γενικά της περιοχής.

Για να γυρίσουμε στην ιστορία των Σερρών που γράψατε. Ποιες ήταν οι πηγές σας, από που αντλήσατε στοιχεία;
Έχουμε 3000 χρόνια ιστορίας. Αρχίζουμε βέβαια από τους αρχαίους συγγραφείς, Θουκυδίδη, Ηρόδοτο κ.λ.π που αναφέρονται στις Σέρρες. Προχωρούμε στο Βυζάντιο, Βυζαντινοί χρονογράφοι, ιστορικοί κ.λ.π. Έχουμε πλουσιότερο υλικό ειδικά του 8ου αιώνα για την ιστορία των Σερρών. Όμως τα τελευταία χρόνια συνέβη το εξής ευτυχές ας το αποκαλέσω. Βγήκανε τα Τουρκικά φορολογικά αρχεία και δυστυχώς δεν τα βγάλανε Έλληνες, τα βγάλανε Σλάβοι, Βούλγαροι και Σκοπιανοί.

Αυτά που υπήρχαν μέχρι τώρα;
Αυτά υπήρχαν σε διάφορα μέρη. Άλλα τα είχαν απαγάγει, άλλα τα περισσότερα είναι πηγές Τουρκικές. Βρεθήκαμε μπροστά σε αρχεία αρκετά πλούσια τα οποία πλούτισαν σε σημαντικό βαθμό τις γνώσεις μας για την ιστορία.

Στα νεότερα χρόνια έχουμε πλούσια βιβλιογραφία από πηγές έγγραφες και προφορικές. Μέσα από τα ανταλλάξιμα και τους παλαιούς χάρτες που βρέθηκαν σε παλαιά κτήματα, βρήκα τοπωνύμια που με βοήθησαν πάρα πολύ να κάνω έναν πίνακα, να καθορίσω γειτονιές, τσιφλίκια και τζαμιά. Όταν μιλώ για τζαμιά εννοώ τα παλαιά τεμένη της λατρείας του κατακτητή, αλλά εγώ τα σέβομαι όπως πρέπει να σέβονται και αυτοί τα δικά μας.

Αυτά είναι μέρος της ιστορίας μας και δείχνει ότι ο λαός μ΄αυτό το τζαμί μας κατέκτησε για 600 χρόνια και έφυγε. Εμείς επιζήσαμε και το δείχνουμε και μπορούμε να πούμε ότι ο ρυθμός του είναι δανεισμένος από μας. Άλωσε η πορεία του πολιτισμού ενός λαού είναι αλληλένδετη με τις πορείες άλλων λαών. Δυστυχώς στην πόλη μας εκτός από τα τζαμιά και τον ναό των Αγ. Θεοδώρων, το πολυτιμότερο κτίριο των Σερρών και τον Ναό του Αγίου Γεωργίου του οποίου δεν σεβάστηκαν το τοπίο χτίζονταν βίλες κ.λ.π. κατέστρεψαν την αρχαϊκή ομορφιά.

Η πόλη μας έχει αδικηθεί από τους εκάστοτε άρχοντες, αν όχι από όλους, από τους περισσότερους, από άγνοια, συνήθως από ανεπάρκεια. Για να μην γκρεμιστεί κάποιο σπίτι, ένας δρόμος που έπρεπε να είναι 20 μέτρα γίνονταν 5 μέτρα. Για να γίνει μια πολυκατοικία μας έκρυψαν την ακρόπολη. Θα μπορούσε να είναι μια πόλη με πενταπλάσιους δρόμους και πλατείες. Δεν υπάρχει ούτε ένα καλλιτεχνικό έργο. Η ομοιομορφία των πολυκατοικιών σκοτώνει την ομορφιά.

Ευχαριστήσαμε θερμά τον κύριο Γιώργο και Αλκμήνη Καφταντζή, αφήσαμε τη ζεστή ατμόσφαιρα του σπιτιού τους και κατηφορίσαμε προς το κέντρο της πόλης σιωπηλοί. Ο κ. Καφτατζής κατάφερε μέσα σε μια ώρα να μας δώσει το πλουσιότερο μάθημα ιστορίας της ζωής μας, με έναν τρόπο γλαφυρό και ζωντανό και να μας θυμίσει αξίες που πολλές φορές παραβλέπουμε.