ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ

  
     Στο βάθος μιας κατάφυτης από κυπαρίσσια, πλατάνια και πεύκα, χαράδρας βρίσκεται η Μονή του Τιμίου Προδρόμου.
     Η Μονή κτίσθηκε το 1270 μ.Χ. και παρά τις αλλεπάλληλες καταστροφές αποτελεί σήμερα εκπληκτικής ομορφιάς μνημείο και Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης. Πρώτος κτίτωρ της Μονής ήταν ο Ιωαννίκιος ο οποίος διετέλεσε και επίσκοπος Εζεβών.
     Η ουσιαστική επέκταση του Ναού έγινε το 1300 περίπου από τον ανιψιό του Ιωαννίκιου, Ιωακείμ, επίσκοπο Ζιχνών, ο οποίος έκτισε τον Καθολικό Ναό που διατηρείται έως σήμερα, καθώς και την Τράπεζα για το γεύμα των μοναχών και ψηλά τείχη καλύπτοντας αυτήν έκταση όλης της Μονής.
     Την Εφορία της Μονής ανέλαβε το 1332 μ.Χ. ο αρχιστράτηγος Δομέστιχος και μετέπειτα Αυτοκράτορας Ιωάννης Καντακουζηνός.
Την περίοδο εκείνη η Μονή αναδείχθηκε με αυτοκρατορικό διάταγμα Σαυροπηγιακή και πατριαρχική. Το 1345 η Μονή υπέστη μεγάλες καταστροφές από την επιδρομή των Σέρβων και χάριν της Ελένης, συζύγου του Σέρβου Κράλη Στέφανου Δουσάν διέφυγε την ολοκληρωτική καταστροφή. Το 1353 με δική της ενέργεια έγινε η προσάρτηση στη Μονή του Μονυδρίου της Αγίας Αναστασίας και της Παναγίας Οστρινής.
     Το 1371 πριν από την οριστική κατάληψη των Σερρών από τους Τούρκους οι μοναχοί απέσπασαν από τον Μουράτ τον Α' Σουλτανικό φιρμάνι με το οποίο η Μονή απαλλασσόταν από τον έγγειο φόρο.
     Από το 1457 ως το 1462 στη Μονή μόνασε ο πρώτος μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως Πατριάρχης Γεννάδιος ο Σχολάριος όπου και έμεινε έως το θάνατό του. τάφηκε στο Μεσονυκτικό κοντά στους τάφους των δύο Κτητόρων. Το 1854 έγινε η ανακομιδή των λειψάνων του τα οποία φυλάσσονται σε ειδική κιβωτό έως σήμερα. Στα μέσα του 18ου αιώνα λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων οι μοναχοί εγκατέλειψαν την κοινοβιακή ζωή και υιοθέτησαν το ιδιόρρυθμο σύστημα.
     Σοβαρότατο πλήγμα για τη Μονή αποτέλεσε η λεηλάτηση της βιβλιοθήκης της τον Ιούλιο του 1917 από τους Βουλγάρους, οι οποίοι μαζί με τους αιχμαλώτους μοναχούς έστειλαν στη Βουλγαρία 24 Ευαγγέλια, 200 σπάνια χειρόγραφα σε χαρτί, 1500 παλιά βιβλία, 100 τόμους χειρογράφων σε μεμβράνη, τέσσερα χρυσόβουλα Βυζαντινών Αυτοκρατόρων, πέντε πατριαρχικά σιγίλλια και πολλά άλλα πολύτιμα ιερά αντικείμενα. Με τη συνθήκη του Neuilly, ορισμένα χειρόγραφα επιστράφηκαν και πιθανότατα βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αθήνας, ενώ ο μεγαλύτερος αριθμός αυτών παραμένει στη Σόφια.
     Τα πολύτιμα αυτά αντικείμενα φυλασσόταν στη βιβλιοθήκη της Μονής στον Πύργο της ΝΔ γωνίας του τείχους, που περιβάλλει το μοναστήρι.
Ο κεντρικός ναός της Μονής διατηρείται λιθόκτιστος και αποτελείται από την Ενάτη, το Μεσονυκτικό και από το Καθολικό μαζί με το Ιερό Βήμα. ο Ναός αποτελεί μνημείο Βυζαντινής Αγιογραφίας, οι τοιχογραφίες του οποίου στο Μεσονυκτικό αποδίδονται στον Μακεδόνα Αγιογράφο Πανσέληνο. Οι παλαιότερες είναι αυτές που έγιναν κατά τη διάρκεια της Ηγουμενίας του δεύτερου κτήτορα Ιωακείμ και διακρίνονται για την εκφραστικότητα, το ρεαλισμό και την παθητικότητα.
     Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο και χρονολογείται στο 1804. Δεξιά και αριστερά είναι αναρτημένες οι εικόνες του Χριστού Παντοκράτορα και της Παναγίας Οδηγήτριας που προέρχονται από το αρχικό τέμπλο του καθολικού και μαζί με το πρώτο στρώμα τοιχογραφιών της Ενάτης αντιπροσωπεύουν την τέχνη της ακμής των Παλαιολόγων.
     Χιλιάδες άνθρωποι επισκέπτονται τη Μονή που αποτελεί θησαυρό αμύθητης καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας. Από το 1986 εγκαταστήθηκε γυναικεία αδελφότητα που σε συνεργασία με τη 12η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλας έχει αναλάβει το έργο της συντήρησης και της αναστήλωσης.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ: Βορειοανατολικά της πόλης τον Σερρών και σε απόσταση περίπου 10 χλ. Στο βάθος της χαράδρας του Μενοικίου Όρους , είναι χτισμένο το μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου . Ιδρύεις του υπήρξε ο Ιωαννίκιος από τις Σέρρες , ο οποίος μόνο στα 1250 εγκαταστάθηκε ως μοναχός στο Αφ. Όρος . Αργότερα επέστρεψε στης Σέρρες και μετά από την παραμονή του , για ένα διάστημα σε ερημητήριο του Μενοικίου Όρους ,αποφάσισε , το 1270 να ιδρύσει το μοναστήρι του Τ. Προδρόμου . Αναφέρεται για πρώτη φορά ηγούμενος του το 1278 . Το έτος 1290 χειροτονήθηκε επίσκοπος Εζεβών . Το 1300 ο  Ιωαννίκιος εγκατέλειψε την επισκοπή επειδή αρρώστησε και αποσύρθηκε στη Μονή , όπου και πέθανε . Ο τάφος του είναι γνωστός και σήμερα . Βρίσκεται στο αριστερό μέρος του μεσαίου τμήματος του μεγάλου Ιερού Ναού . Τα πλήθη των προσκυνητών στέκονται ευλαβικά μπροστά τους αναγνωρίζοντας σ ’αυτόν , τον πρώτο κήωρα , τη δημιουργία αυτής της περίφημης Ιεράς Μονής του Τιμίου Προδρόμου Σερρών .
Μετά το θάνατο του πρώτου κήωρα της Μονής , ο ανεψιός του Ιωακείμ συνέχισε το έργο του Ιωαννίκιου φροντίζοντας για την επέκταση του αρχικού μοναστηριού . Το 1332 η Μονή αναδείχθηκε σταυροπηγιακή και πατριαρχική . Το 1333 ο Ιωακείμ πέθανε . Από το 1457 μέχρι το 1462 στη Μονή μόνασε ο πρώτος πατριάρχης μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης , γενναίος ο σχολάριος . Το 1465 επέστρεψε οριστικά στην Μονή , όπου και έμεινε μέχρι το 1472 έως τον θανατό του . Η συνεισφορά της Ιεράς μονής στη διάσωση , συντήρηση και έκλαμση του ελληνικού πολιτισμού υπήρξε θεμελιακή χάρη στην επί 300 χρόνια λειτουργία μέσα στη Μονή , Σχολής Πανεπιστημιακού επιπέδου . Η φήμη της ως πνευματικού κέντρου ενισχύεται από το γεγονός της λειτουργίας σ ‘ αυτή πλούσιας βιβλιοθήκης . Η νέα προβολή των Βουλγάρικων στρατευμάτων το 1941 ολοκλήρωσε την καταστροφή της Μονής , των Ιερών κειμηλίων και τη σφαγή των μοναχών . Στη πάροδο του χρόνου η λειψανδρία , ταυτόχρονα με την επιγενόμενη φτώχεια μετέβαλαν το φημισμένο Ιερό καθίδρυμα σε κοτορρέοντα σωρό αποσαθρωμένων ερειπίων . Το 1986 όμως αναδείχθηκε σε  Γυναικείο κοινόβιο . Από τότε η νέα αδελφότητα έχει αποδοθεί σένα πρωτοφανή αγώνα για την διάσωση και αναστήλωση των ερειπωμένων κτισμάτων του μνημειακού της συγκροτήματος και ασχολείται με την αγιογραφία και το χρυσοκέντημα .
ΚΤΙΣΜΑΤΑ : Το μέσο της αυλής του μοναστηρίου καταλαμβάνει η εκκλησία , το λεγόμενο καθολικό , που η ίδρυση του τοποθετείτε στις αρχές του 14Ο αιώνα , και στα δυτικά της  βρίσκεται η Φιάλη , κτίσμα του 1854 , που χρησιμεύει για τον αγιασμό των υδάτων , στην εορτή των Θεοφανίων και κάθε πρώτη του μήνα .
Η εκκλησία περιβάλλεται από τα κελιά των Μοναχών , το αγουμένιο , τα κτίρια της ιεμαπικής Σχολής και την Τράπεζα .Στη νοτιοδυτική γωνία του περιβόλου της μονής και δεξιά της Εισόδου υψώνεται ο τετμάγωνος Πύργος , που χρονολογείτε από την εποχή του δεύτερου κτήτορα Ιωακείμ .Το 1876 ο Πύργος επισκευάστηκε και από τότε μετατράπηκε σε βιβλιοθήκη . Εκεί φυλάγονται 100 τόμοι χειρογράφων σε πάπυρο , 200 τόμοι σε χαρτί , 1500 έντυπα , 4 χρυσόβουλα , 5 πατριαρχικά σιγίλια και άλλα αντικείμενα που λεηλατήθηκαν και αρπάχθηκαν στους πολέμους . Δίπλα στον Πύργο βρίσκεται το Αρχονταρίκι , που χρονολογείτε από το 1795 και που εσωτερικά φέρει τοιχογραφίες τοπίων , πόλεων , λιμανιών μαζί με άλλα διακοσμητικά θέματα .
ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ:Η τοιχογράφηση του Καθολικού έγινε σε διάφορες εποχές και από διαφορετικούς αγιογράφους . Οι παλαιότερες τοιχογραφίες είναι αυτές που έγιναν κατά τη διάρκεια της ηγεμονίας του δεύτερου Ιωακείμ 1300-1333 και διακρίνονται για την εκφραστικότητα , το ρεαλισμό και τη πραγματικότητα τους .Από αυτές σήμερα σώζονται ελάχιστα δείγματα . Στον κυρίως ναό δε σώζεται κανένα τμήμα από την αρχική διακόσμηση . Η νεότερη τοιχογράφηση είναι του 1803 .Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο , από ξύλο καρυδιάς , και χρονολογείτε από το 1804 . Είναι από τα πιο αξιόλογα και προκαλεί τον θαυμασμό των επισκεπτών .
ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ:
1)Παρεκκλήσιο Αγίου Νικολάου
2)Παρεκκλήσιο Αφ. Σπυρίδωνα και Αφ. Ιωάννου του κτιτορος
3)Παρεκκλήσιο Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου , ΄΄προδρομούδι΄΄
4) Παρεκκλήσιο των Ταξιαρχών
5) Παρεκκλήσιο του Ευαγγελισμού

Τα παρεκκλήσια αυτά βρίσκονται μέσα στον περίβολο . Αρλοκόπερο είναι το ΄΄Προδρομούδι΄΄ (γενέθλιο) του 12ου αιώνα . Έξω από τον περίβολο αναπτύχθηκάν εξωναστηκα κτίσματα , παρεκκλήσια στα οποία σώζονται περίφημες τοιχογραφίες με σημαντικότερο το παρεκκλήσι της κοιμήσεως Θεοτόκου που αποτελεί τον κοιμητηριακό Ναό της Μονής .