ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΩΝ

Το λαογραφικό μουσείο Σαρακατσάνων είναι ένα από τα πέντε Μονογραφικά Μουσεία στην Ευρώπη σύμφωνα με το εγχειρίδιό του συμβουλίου Μουσείων της Ευρώπης.
     Ιδρύθηκε το 1979 και λειτούργησε σε ένα νεοκλασικό αρχοντικό μέχρι το 1993. Το 1991 με τη βοήθεια του Υπουργείου Πολιτισμού και Υπουργείου Οικονομικών το οποίο μας παραχώρησε οικόπεδο, ξεκινήσαμε την ανέγερση από θεμέλια του σημερινού μουσείου το έγινε με τους τελευταίους κανόνες της μουσειακής δεοντολογίας. Είναι το μοναδικό στην Ελλάδα που κτίστηκε από θεμέλια για τη στέγαση Λαογραφικού Μουσείου.
     Το 1993 το μουσείο έκανε το πρώτο επιστημονικό συνέδριο στο ποίο έκαναν ανακοινώσεις δεκαπέντε κορυφαίοι επιστήμονες.
     Στο ισόγειο του μουσείου παρουσιάζεται η ζωή των Σαρακατσάνων και στον πρώτο όροφο η τέχνη με τα εργαλεία, φορεσιές, κεντητά. Υφαντά, πλεκτά.
Στο υπόγειο έχει βιβλιοθήκη, δύο αποθήκες στις οποίες είναι φυλαγμένα τα 6.000 αντικείμενα που διαθέτει σήμερα το μουσείο, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων για εκπαιδευτικά προγράμματα με οπτικοακουστικά μηχανήματα, για διαλέξεις και εκπαίδευση παιδιών σε παραδοσιακούς χορούς, τραγούδια και μουσική.
     Το μουσείο εκτός από την έκθεση, διαθέτει για τους ερευνητές οκτώμισι ωρών βιντεοκασέτα με τα πλέον αξιόλογα κεντητά τα οποία είναι πλεκτά στον αργαλειό και κεντημένα με το βελόνι.
Εκτός από το βίντεο, έχει και χίλια και πλέον σλάϊτς με κεντητά. Διαθέτει αρχείο με πάνω από 2.000 παλιές φωτογραφίες από το 1916 μέχρι το 1950. Υπάρχουν χίλιες συνεντεύξεις από γέροντες και γριές με μαρτυρίες καταγωγής, υπερφυσικές δυνάμεις, πρακτική ιατρική με τα αντίστοιχα βότανα και θεραπείες.
     Επίσης διαθέτει 30 δεφτέρια από τσελιγκάδες, με καταγεγραμμένα τα ήθη και έθιμα και 1350 ηχογραφημένα τραγούδια από τα οποία εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο με 650 περίπου τραγούδια, ‘ήθη και έθιμα και χορούς.
Οι χοροί που διατήρησαν οι Σαρακατσάνοι και καταγράφηκαν για πρώτη φορά στο βιβλίο, είναι οι κλέφτικοι χοροί.
1. Κάτσα Εχ Μωρέ.
2. Σταυρωτός Σπαθούλας.
3. Κτσάδικος, Τα μαύρα κλεφτόπουλα.
4. Καλτσάδικος, Είμαστε οι μαύροι λιγοστοί.
5. Κάτσα Λάκαινα
6. Τσάμικος ο οποίος χορεύεται σε όλη την Ελλάδα.
Από τους Αρχαιοελληνικούς χορούς είναι ο Ζωναράδικος με το τραγούδι «μικρό πραματευτόπουλο», ο Συρτός, και το βαρύ συρτό στα τρία. Επίσης είναι και δύο σκωπτικοί χοροί. Το Πιπέρι που χορεύεται με το τραγούδι «Πως το τρίβουν το πιπέρι» και «Ο Μενούσης».
Το μουσείο τιμήθηκε το 1984 με το χρυσό μετάλλιο των Ρόταροι Θεσσαλονίκης για την Κοινωνική και Πολιτιστική προσφορά του.
Το 1987 τιμήθηκε με το δεύτερο βραβείο από το Συμβούλιο Μουσείων της Ευρώπης.